Gentile Bellini’nin Fatih Sultan Mehmed’i resmettiği portrede dikkat çeken en önemli unsurlardan biri, padişahın yerleştirildiği mimari yapıdır. Bu mimari düzenleme üç ana bölümden oluşur: Roma kemeri, kare kesitli bezemeli sütunlar ve sütunların oturduğu parapet (korkuluk). Bu unsurlar, sadece görsel bir zenginlik sunmaz, aynı zamanda tarihî ve kültürel göndermelerle de anlam kazanır istanbul tours guide.
Roma Kemeri ve Verona Etkisi
Bellini’nin portrede kullandığı mimari detayların kökeni, Roma sanatına kadar uzanır. Bellini her ne kadar Roma’ya hiç gitmemiş olsa da, Roma sanatını yakından tanıyabileceği başka bir kent olan Verona’da bu sanatla doğrudan karşılaşma imkânı bulmuştur. Verona, Roma dönemine ait yapılarıyla dikkat çeken büyük ve köklü bir kenttir. Gentile Bellini’nin burada bir süre yaşadığı ve mimari süslemeleri incelemek için bu eserlerden kalıp alarak çalıştığı bilinmektedir.
Benzer bir kalıp alma çalışmasını Bellini’nin, İstanbul’da Arcadius Sütunu’nun üzerindeki bezemeleri incelerken yaptığı da düşünülmektedir. Bu durum, onun mimari ayrıntılara ne kadar dikkat ettiğini ve bunları eserlerine nasıl taşıdığını gösterir.
Portredeki Roma kemerinin üst kısmında altın bir şerit ve onun üzerinde gümüş bir şerit yer alır. Kemerin başlangıç noktalarında ise rozet motifleriyle süslenmiş volütler (sarmal süsler) bulunmaktadır. Rozetler, antik dönem sanatında sıkça kullanılan süsleme öğeleridir ve Bellini bu geleneği devam ettirmiştir.
Bezemeli Sütunlar ve Bizans Bağlantısı
Fatih’in portresinde yer alan kare kesitli, süslemeli sütunlar da dikkat çekicidir. Bu sütunların ilham kaynaklarından biri, Bellini ailesinin yakından tanıdığı Pilastri Acritani adlı yapı olabilir. Venedik’teki San Marco Meydanı’nda yer alan bu sütunların, uzun yıllar boyunca Venediklilerin 1258 yılında Akka’daki (Acri) San Saba Savaşı sonrasında getirdikleri düşünülmüştür. Ancak yapılan arkeolojik çalışmalar sonucunda bu sütunların aslında İstanbul’da bulunan Ayios Polyektos Kilisesine ait olduğu ortaya konmuştur Gentile Bellini’nin Fatih Portresi ve Mimari Unsurlar.
Bu bilgi, Bellini’nin portresinde yer verdiği mimari detayların sadece Batı’dan değil, aynı zamanda Bizans ve Doğu sanatından da izler taşıdığını göstermesi açısından önemlidir. Böylece portre, hem Rönesans’ın estetik anlayışını hem de İstanbul’un tarihsel mirasını bir araya getiren çok katmanlı bir yapı kazanır.
